Kondomu | Ukweli na ufanisi

Kondomu ni njia za kizuizi ya uzazi wa mpango. Inasaidia kuzuia mimba kwa kuzuia mbegu kukutana na yai. Pia husaidia kukukinga na magonjwa ya zinaa.

Kondomu ya nje hutoshea juu ya uume uliosimama. Imetengenezwa kwa mpira mwembamba sana (mpira), polyurethane (plastiki laini) au polyisoprene. Wakati mwingine huitwa kondomu ya kiume. Kondomu ya ndani huwekwa kwenye uke. Imetengenezwa kwa polyurethane au nitrile polymer. Wakati mwingine huitwa kondomu ya kike.

Ufanisi wa kondomu

Zinapotumiwa kwa uthabiti na kwa usahihi, kondomu za mpira huwa na ufanisi mkubwa katika kuzuia maambukizi ya VVU (wakati wa kujamiiana kwa uke, mdomo, au mkundu). Kondomu za mpira pia zinafaa katika kuzuia mimba na magonjwa kadhaa ya zinaa (STIs). Kutumia kondomu kunapunguza hatari ya wanawake kupata saratani ya shingo ya kizazi, ugonjwa unaohusishwa na HPV. Matumizi ya mara kwa mara ya kondomu yanaweza pia kusaidia watu kuondoa maambukizi ya HPV na/au kupunguza hatari yao ya kuambukizwa tena.

Ikiwa wanawake 100 wanaofanya ngono hawatatumia njia yoyote ya kuzuia mimba, 80 hadi 90 watapata mimba katika mwaka mmoja.

Kondomu za nje - Ikiwa kila wakati zinatumiwa kwa usahihi, kulingana na maagizo, zina ufanisi wa 98% katika kuzuia mimba. Hii ina maana kwamba wanawake 2 kati ya 100 watapata mimba katika mwaka mmoja. Ikiwa hazitumiwi ipasavyo kila wakati, takriban wanawake 18 kati ya 100 watapata mimba katika mwaka mmoja.

Kondomu za ndani - Ikiwa kila wakati zinatumiwa kwa usahihi, kulingana na maagizo, zina ufanisi wa 95% katika kuzuia mimba. Hii ina maana kwamba wanawake 5 kati ya 100 watapata mimba katika mwaka mmoja. Ikiwa hazitumiwi vizuri kila wakati, takriban 21 kati ya wanawake 100 watapata ujauzito katika mwaka mmoja.

Kondomu Zina Ufanisi Sana katika Kuzuia Maambukizi ya VVU.

Maambukizi ya VVU kwa kujamiiana hutokea wakati shahawa, uke, au maji mengine ya mwili yaliyoambukizwa yanapogusana na uso wa utando wa mucous, kama vile mrija wa mkojo wa kiume, uke au cervix (mlango wa kizazi). Kulingana na kituo cha Kudhibiti na Kuzuia magonjwa (CDC), idadi ya tafiti zilizofanywa kwa uangalifu, kwa kutumia mbinu na hatua mbalimbali, zimeonyesha kuwa matumizi ya kondomu mara kwa mara yanafaa sana katika kuzuia maambukizi ya VVU.

Katika utafiti wa miaka miwili ya wanandoa walio na sero-discordant (ambapo mwenzi mmoja alikuwa na VVU na mmoja hana VVU), hakuna mwenzi ambaye hajaambukizwa,  aliambukizwa kati ya wanandoa wanaotumia kondomu kwa usahihi na mara kwa mara katika kila tendo la kujamiiana uke au mkundu dhidi ya 10 asilimia ya wale wanaotumia kondomu bila mpangilio. (de Vincenzi I)

Katika utafiti kama huo wa miaka miwili, asilimia mbili ya wapenzi ambao hawajaambukizwa ambao walitumia kondomu mara kwa mara waliambukizwa VVU dhidi ya asilimia 12 kati ya wale ambao hawakutumia kondomu mara kwa mara au kutotumia kabisa. (CDC)

Utafiti wa hivi majuzi wa kupungua kwa maambukizi ya VVU nchini Uganda haukupata ushahidi kwamba kuacha ngono au kuwa na mke mmoja kumechangia kupungua kwa maambukizi. Matokeo yalibainisha kuongezeka kwa matumizi ya kondomu katika mahusiano ya kawaida kama muhimu katika kupungua kwa viwango vya maambukizi ya VVU nchini Uganda. (Wawer MJ na wengine.)

Kondomu Zina ufanisi katika Kuzuia Baadhi ya magonjwa ya zinaa.

Kisonono, klamidia, na trichomoniasis huambukizwa wakati shahawa iliyoambukizwa au maji maji ya uke yanapogusana na nyuso za utando wa mucous. Kwa sababu kondomu huzuia utokaji wa shahawa au hulinda mrija wa mkojo wa kiume dhidi ya kuathiriwa na ute wa uke, kondomu hutoa kiwango kikubwa cha ulinzi dhidi ya magonjwa haya ya zinaa. (CDC)

Kondomu pia hutoa ulinzi fulani dhidi ya magonjwa ya zinaa ya vidonda vya sehemu za siri—kama vile malengelenge ya sehemu za siri, kaswende, na chancroid—ambayo hupitishwa kwa kugusana na nyuso za utando wa mucous au ngozi iliyoambukizwa. Kwa sababu magonjwa haya ya zinaa yanaweza kuambukizwa katika sehemu zisizofunikwa au kulindwa na kondomu, kondomu hutoa kiwango kidogo cha ulinzi dhidi yao. (Holmes KK na wenzake)

Kondomu Zina ufanisi katika Kupunguza Hatari ya HPV na Saratani ya Shingo ya Kizazi.

Takriban visa vyote vya saratani ya shingo ya kizazi husababishwa na HPV. Ingawa angalau wanawake milioni 3.1 nchini Marekani wanaambukizwa HPV kila mwaka, labda kama 40,000 hupata saratani ya mlango wa kizazi isiyo ya vamizi na chini ya 11,000 hupata saratani ya mlango wa kizazi. (Jumuiya ya Saratani ya Marekani 2004)

Uchunguzi wa mara kwa mara wa Pap smears unaweza kugundua hali za saratani muda mrefu kabla ya saratani ya shingo ya kizazi haijaanza au kuwa vamizi, na kuruhusu wanawake na madaktari wao kuzuia saratani ya shingo ya kizazi. (American Cancer Society 2004)
Katika uchunguzi wa miezi 28 wa wanawake 123 wa chuo kikuu, watafiti waligundua kwamba wanawake wanaofanya ngono ambao walitumia kondomu mara kwa mara walikuwa na uwezekano mdogo sana wa kuambukizwa HPV kuliko wanawake ambao hawakutumia kondomu. (Winer RL na wengine)

Katika utafiti kati ya wanawake 148 ambao tayari wamegunduliwa na hali ya mlango wa kizazi kabla ya saratani na wapenzi wao wa kiume, asilimia 53 ya wanawake waliotumia kondomu walikuwa na matokeo ya kawaida ya kizazi katika ufuatiliaji mara mbili mfululizo, dhidi ya asilimia 35 ya wanawake ambao hawakutumia kondomu.

Katika utafiti huo huo, asilimia 23 ya wanawake waliotumia kondomu waliondoa HPV kwenye mfumo wao (kama inavyoonyeshwa na upimaji wa HPV) ikilinganishwa na asilimia nne ya wanawake ambao hawakutumia kondomu. (Hogewoning CJA et al) Katika utafiti mmoja, wanaume ambao walitumia kondomu mara kwa mara na kwa usahihi walikuwa wamepunguza hatari ya kuambukizwa uume na HPV.

Utafiti mwingine ulionyesha kwamba wanaume ambao mara kwa mara walitumia kondomu walikuwa na matukio ya chini ya maambukizi ya HPV ya mkundu kuliko ilivyokuwa kwa wasiotumia. Katika utafiti mmoja, wanaume ambao mara kwa mara walitumia kondomu walionyesha kupona kwa kasi kwa vidonda vya HPV kuliko wanaume ambao hawakutumia kondomu (Chin-Hong PV et al)

Jinsi ya Kutumia Kondomu kwa Uthabiti na kwa Usahihi

• Tumia kondomu mpya kwa kila tendo la ngono ya uke, mkundu na ya mdomo—katika tendo zima la ngono (kutoka mwanzo hadi mwisho). Kabla ya mguso wowote wa uke, weka kondomu kwenye ncha ya uume uliosimama na upande uliokunjwa nje.

• Iwapo kondomu haina ncha ya hifadhi, bana ncha ya kutosha kuacha nafasi ya nusu inchi kwa shahawa kukusanyika. Ukiwa umeshika ncha, ikunjue kondomu hadi chini ya uume uliosimama.

• Baada ya kumwaga na kabla ya uume kuwa laini, shika ukingo wa kondomu na utoe kwa uangalifu. Kisha vua kondomu kwa upole kutoka kwenye uume, ukihakikisha kwamba shahawa hazimwagiki.

• Funga kondomu kwenye kitambaa na uitupe kwenye takataka mahali ambapo wengine hawataishughulikia.

• Ukihisi kondomu inapasuka wakati wowote  wa tendo la ndoa, acha mara moja, toa, ondoa kondomu iliyopasuka na vaa kondomu mpya.

• Hakikisha kwamba kilainishi cha kutosha kinatumika wakati wa kujamiiana kwa uke na mkundu, ambayo inaweza kuhitaji vilainishi vinavyotokana na maji. Vilainishi vinavyotokana na mafuta (kwa mfano, mafuta ya mgando, mafuta ya madini, mafuta ya masaji, losheni ya mwili na mafuta ya kupikia) havipaswi kutumiwa kwa sababu vinaweza kudhoofisha mpira, na kusababisha kupasuka.

Je, kuna chochote kinachoweza kufanya kondomu isifanye kazi vizuri?

Manii yanaweza kuingia kwenye uke wakati wa kujamiiana, hata kama unatumia kondomu. Hii inaweza kutokea ikiwa:

• Uume hugusa eneo karibu na uke kabla ya kuvaa kondomu (kiowevu cha kabla ya kumwaga manii (pre-cum), ambacho hutoka nje ya uume kabla ya kumwaga, kinaweza kuwa na manii)

• Kondomu inapasuka

• Kondomu haitoshi vizuri

• Kondomu ya nje huwekwa ndani-nje

• Hutumii kondomu kulingana na maelekezo

• Kondomu ya nje huteleza kutoka kwenye uume

• Kondomu ya ndani inasukumwa kwenye uke

• Uume huingia kwenye uke nje ya kondomu ya ndani

• Kondomu huharibika, kwa mfano kwa kucha zenye ncha kali au vito

• Unatumia mafuta mengi sana au kidogo sana

• Unatumia bidhaa za mafuta (kama vile losheni) na kondomu za mpira; haya yanaweza kuharibu kondomu. Ikiwa mojawapo ya haya yatatokea, au ikiwa umefanya ngono bila kutumia uzazi wa mpango, unaweza kupata ushauri kuhusu uzazi wa mpango wa dharura.

Rejea

https://www.cdc.gov/condomeffectiveness/male-condom-use.html
https://www.cdc.gov/condomeffectiveness/Female-condom-use.html
https://www.avert.org/sex -stis / safer-sex-hiv/kondomu
https://kidshealth.org/en/teens/contraception-condom.html
https://www.webmd.com/sex/birth-control/birth-control-condom
//www.nhs.uk/conditions/contraception/male-condoms/
https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/condom
https://www.plannedparenthood.org/learn/birth-control/kondomu /ni-faida-ni-za-kondomu